Van Donko's tot Guides
Van: Silvia W. de Groot
 AFRIKAANSE RECRUTEN IN HET SURINAAMSE LEGER 1840-1886
Opvallend is het aantal verdronkenen: 3 in de Surinamerivier, 1 in de Pericarivier, 1 in de Saramaccarivier, 1 in de Oranjekreek. Men vraagt zich af wat de oorzaak hiervan was. Konden ze niet zwemmen, waren ze levensmoe, waren het toevallige ongelukken?
De vermoorde Guide werd in 1847 `vermoedelijk door weggelopen slaven vermoord'.
Van de 8 recruten die `met paspoort afgingen' vertrok er een in 1847, twee vertrokken in 1853, drie in 1854 en twee in 1855. Op één na hadden ze dus voor een periode bijgetekend.
Dit `afgaan met paspoort' betekende dat zij - als vastgelegd in hun contract - naar Afrika werden teruggebracht en daar een militair pensioen kregen. Dat ging echter langs een omweg: om een voor mij onduidelijke reden werden ze naar het Nederlandse Werfdepot in Harderwijk vervoerd, blijkbaar de enige plek waar een vreemdeling kon afvloeien!
Dit gold ook voor de Javaanse recruten die dus eerst hun land voorbijvoeren. In Harderwijk wachtten zij de gelegenheid af om via Rotterdam de lange tocht naar hun land terug te maken.
De meeste van de Afrikaanse recruten bleven in of om Elmina wonen. Bekend is het fortje Coenraadsburg als "centrum op Javaberg" (San Yago), vlak achter het grote fort Elmina. Zo bleven zij in de buurt van het fort waar hun pensioen werd uitbetaald. Mogelijk was het ook moeilijk om weer naar het binnen land terug te trekken en zich aan te passen aan het oude stamverband.
Ook was er het gevaar, onbeschermd als individu door een vreemd gebied trekkend, weer als slaaf te worden opgepakt. Volgens de opgave van de minister van Koloniën, baron Verstolk de Soelen, werd hun een gage van f 108,- voor een soldaat en ƒ 142,- voor een sergeant uitbetaald.
De overdracht van de laatste bezitting van Nederland aan de Goudkust, het fort Elmina, in 1872 maakte een eind aan de recrutering in Ghana. De Nederlandse regering deed nog een aantal pogingen toestemming van Engeland en Frankrijk te krijgen, maar dat mislukte.
Die landen weigerden anderen mee te laten profiteren van de potentiële arbeidsmarkt in hun koloniale achtertuin. Op dezelfde wijze als Nederland wierven zij soldaten onder het mom van het contracteren van vrije lieden. In koloniale oorlogen, in de Eerste en in de Tweede Wereldoorlog, verloren vele duizenden Afrikanen het leven.
|
Naar Voorpagina
terug
naar boven