| |
| |
| | SURINAME  AFDELINGEN - Bevolking - - Javanen
 terug
HET FAMILIESYSTEEM.
Centraal in het geheel van verwantschapsrelaties staat
het Javaanse huisgezin, met als kern de ouders en de
kinderen, heel vaak aangevuld met andere inwonende
familieleden. Dit kunnen ouders of andere familieleden
van een der beide echtelieden zijn. Het is echter ook
mogelijk dat niet-familieleden bij het huisgezin
inwonen.
Ten slotte is het niet ongebruikelijk dat in
een Javaans gezin één of meer geadopteerde kinderen
zijn opgenomen. Adoptie is een nogal frequent
voorkomend verschijnsel bij de Javaanse groep in
Suriname. Het hier beschreven Javaanse huisgezin
wordt aangeduid als kaluarga. De leden van de kaluarga
zijn als zodanig weer opgenomen in een wat
uitgebreider groepering van bloedverwanten die men
aanduidt met de Javaanse term sedulur tunggal saweleng
(letterlijk: verwanten komende uit één buik).
Daartoe
rekent men, behalve de leden der kaluarga, ook de
grootouders, ooms, tantes, neven en nichten van beide
echtelieden. De mensen die tot genoemde sedulur-groep
behoren, voelen zich moreel verplicht om elkaar bij
allerlei gelegenheden te helpen, om regelmatig contact
met elkaar te onderhouden, elkaar onderdak en voedsel
te geven wanneer dat gewenst is. Naast deze groep van zeer
nauwe verwanten heeft men de groep van aangetrouwde
verwanten. Het onderhouden van contacten met deze
verwanten wordt veel minder als plicht gevoeld.
GODSDIENST.
Op ca. 7%, die het christendom belijdt, na zijn de
Javanen islamiet. Althans in naam. In feite kan men
zeggen dat de islam bij de Javanen stoelt op een stevig
fundament van pre-islamitische geloofsvoorstellingen.
Dat geldt zeker voor de grote meerderheid van de
Javanen die men als abangan aanduidt. Uit religieus
oogpunt bezien zijn de abangan de 'meelopers' die maar
weinig interesse tonen voor de islamitische
geloofsregels en de toepassing ervan overlaten aan de
santri's.
Deze santri's zijn meestal oudere mensen, die
zoveel mogelijk de islamitische plichten volgen.
Veel meer dan naar de islamitische plichtenleer gaat de
belangstelling van de abangan uit naar typisch Javaanse
gebeurtenissen op godsdienstig gebied, zoals met name
de slametans. Slametans zijn heilsmaaltijden,
opgediend ter ere van de geestenwereld bij belangrijke
gebeurtenissen in een Javaans gezin als geboorte,
besnijdenis - die overigens de officiële intrede van de
besnedene in de islam markeert - en de dood. Zeer
frequent worden er in de Javaanse gemeenschappen in
Suriname slametans gegeven, waarbij overigens de
frequentie in de plattelandsgemeenschappen aanzienlijk
hoger ligt dan in de verstedelijkte centra.
Een ander
gebruik dat zeker uit de pre-islamitische tijd op Java
afkomstig is, is het plaatsen van sadjčn, offers aan de
geestenwereld. Bij alle belangrijke gebeurtenissen in het
leven van de Surinamers plaatst men sadjčn. Soms trekt
men hier een specialist voor aan: de dukun sadjčn.
Hoewel de abangan erg veel waarde hechten aan de pre
islamitische gebruiken, stellen zij toch ook veel prijs op
de aanwezigheid in de samenleving van een moskee, van
een godsdienstige voorganger, de ka'um en van een
aantal santri's. Ka'um en santri's zal men ook altijd bij
de slametans uitnodigen, welke uitnodiging zeker zal
worden geaccepteerd.
Na de Tweede Wereldoorlog is onder de Javanen in
Suriname een groepering naar voren gekomen onder de
naam Sahabatul Islam. Geďnspireerd door de ideeën van
de Indonesische Muhammedijah-beweging,
willen haar aanhangers de islam zuiveren van
elementen die daarin niet thuis horen. De Sahabatul
Islam verzet zich vooral tegen de slametan. Men vindt
de aanhangers van deze beweging in een aantal Javaanse
plattelandsgemeenschappen in de districten (Kuarasan
en Sidoredjo), in het bauxietcentrum Onverwacht en in
de hoofdstad Paramaribo.
MUZIEK, TONEEL EN DANS.
Wajang wong behoort tot de Javaanse kunstvormen die
destijds als culturele erfenis van Java naar Suriname zijn
meegenomen en nog steeds worden beoefend.
Een aantal van de typisch Javaanse kunstvormen die
destijds als culturele erfenis van Java naar Suriname zijn
meegenomen - zoals wajang golek, de Komedie Stambul,
de islamitische vormen als angguk en rodad - zijn nu
verdwenen. Vele andere zijn nog steeds aanwezig en
worden - de een wat meer, de ander wat minder- door
de Javanen in Suriname beoefend.
De Javanen maken in hun kunstvormen zelf
onderscheid tussen de kunst van de abangan en de kunst
der santri. Tot eerstgenoemde kunstvorm behoort het
nog altijd veel beoefende spelen op de gamelan ,
het - door gebrek aan vertoners
(dalangs)- tegenwoordig wat minder beoefende
wajangspel met de platte leren poppen, het gedanste
drama (de zgn. wajang wong) en het boertige, maar
populaire ludrugtoneel.
Speciale vermelding verdient
ook de hier en daar nog beoefende djaran kepang, de
dans met de gevlochten stokpaardjes, waarbij een of
meer van de stokpaardberijders in trance raken. Tot de
santrikunst, waaraan overigens ook de abangan hun
medewerking verlenen, rekent men het terbangspel, het
spel der tamboerijnen, dat het zingen van religieuze
teksten begeleidt. Een toneelvorm met een religieuze
strekking is de nog maar weinig voorkomende menoreh.
Santri-kunst luistert vooral religieuze bijeenkomsten
op. Abangan-kunst is - zeker in de ogen van de santri -
profaan, al komen aan het uitvoeren van
gamelanmuziek, het spelen van een wajangspel of de
dans van de stokpaardjes, regelmatig sadjčn (offers) te
pas.
KLEDING.
Javanen in Suriname dragen in het dagelijks leven
zelden nog de traditionele Javaanse kleding. Bij feesten
zoals tajubs - dragen de vrouwen nog wel sarong en
kabaja. De sarong is een soort kokerrok en de kabaja
een jakje of blouse. Bij deze feestkleding dragen de
vrouwen, als ze erover beschikken (en vaak doen ze
dat), gouden sieraden.
De mannen dragen, óók tijdens
de feesten, een lange broek en een overhemd met
daarover een enkele keer een jasje. Het enige
traditionele kledingstuk dat men in het dagelijks leven
nog wel eens ziet gebruiken, is de slendang, de lange,
smalle draagdoek, waarin vrouwen hun kinderen op de
zijde mee kunnen dragen .
|
 naar boven
 Ontwerp © Webteam Suriname - Afdeling Suriname - Zwartenhovenbrugstraat - Paramaribo - Last update:
| |
|
| | |
